Wody podziemne są mniej narażone na zanieczyszczenia związane z gospodarczą działalnością człowieka. Charakteryzują się jednak podwyższoną zawartością manganu i żelaza oraz obecnością siarkowodoru i amoniaku. Zawartość żelaza waha się od ilości śladowych do kilkudziesięciu mg/l, natomiast manganu – od ilości śladowych do kilku mg/l.
Wysokie stężenia żelaza i manganu w wodzie powodują wzrost jej barwy i mętności, co niekorzystnie wpływa na właściwości organoleptyczne. Ponadto na urządzeniach sanitarnych pojawiają się rdzawe osady, zostawiane przez mieszaniny uwodnionych tlenków żelazowych i manganowych. Usuwanie żelaza czy manganu sprowadza się do przeprowadzenia ich rozpuszczalnych związków w formy trudno rozpuszczalne, które są zatrzymywane na drodze filtracji na odpowiednim złożu, w filtrze pospiesznym.
Wybór rodzaju złoża zależy od składu fizykochemicznego wody, postaci, w jakiej występuje żelazo czy mangan, zawartości tlenu rozpuszczonego oraz dwutlenku węgla i związków organicznych.
Proces technologiczny usuwania związków żelaza czy manganu składa się z:
- napowietrzania wody surowej (za pomocą aspiratora w przypadku mniejszych wydajności stacji lub za pomocą sprężarki i mieszacza wodno–powietrznego – przy większych wydajnościach)
- korekty odczynu wody (jeśli zachodzi taka potrzeba)
- filtracji na odpowiednim rodzaju złoża
Jeśli żelazo i mangan występują w znacznych ilościach woda powinna być filtrowana dwustopniowo, z zastosowaniem jako pierwszego filtra usuwającego żelazo.
Przy doborze metody usuwania żelaza i manganu istotny jest także prawidłowy dobór płukania filtrów. W zależności od wybranego materiału filtracyjnego rozróżnia się:
- płukanie wodno–powietrzne – filtry piaskowo–żwirowe (zalecane przy większych wydajnościach)
- płukanie wodne – filtry ze złożem wielowarstwowym, złożem Birm oraz Pyrolox
- płukanie wodne z dozowaniem KMnO4 – filtry ze złożem Greensand Plus
Filtry odżelaziające i odmanganiające montuje się za filtrami mechanicznymi, ale zawsze przed urządzeniami zmiękczającymi wodę.